Doorbreek de Cirkel van Generatiearmoede

Doorbreek de Cirkel van Generatiearmoede

Armoede blijft een hardnekkig probleem in Nederland, dat niet alleen de huidige generatie treft, maar ook vaak wordt doorgegeven aan de volgende generatie. Dit fenomeen, bekend als generatiearmoede, heeft ingrijpende gevolgen voor zowel kinderen als de bredere samenleving. Een van de meest effectieve manieren om deze vicieuze cirkel te doorbreken, is door armoede bespreekbaar te maken met kinderen. Het doorbreken van het taboe rondom armoede en het aanmoedigen van vroege hulpverlening kunnen significant bijdragen aan het verminderen van de negatieve effecten van armoede op lange termijn.

Armoede gaat vaak gepaard met schaamte en stigma, waardoor mensen die in armoede leven zich terugtrekken en hun problemen niet bespreekbaar maken. Dit taboe zorgt ervoor dat veel gezinnen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben, wat de situatie kan verergeren. Volgens een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP, december 2023) schamen mensen zich vaak voor hun financiële situatie, wat hen belemmert om hulp te zoeken. Het doorbreken van dit taboe is cruciaal om ervoor te zorgen dat gezinnen in een vroeg stadium hulp durven vragen.

Het gesprek;

Het bespreekbaar maken van armoede met kinderen kan op verschillende manieren bijdragen aan het doorbreken van generatiearmoede:

  • Door armoede bespreekbaar te maken, kunnen kinderen bewust worden van de realiteit van armoede en leren empathie te ontwikkelen voor anderen die hiermee te maken hebben. Dit kan helpen bij het verminderen van vooroordelen en het bevorderen van een inclusievere samenleving.
  • Educatieve programma’s zoals “Leskist Kansrijk: Doorbreek de Cirkel van Armoede” bieden kinderen de kennis en vaardigheden om met financiële uitdagingen om te gaan. Deze programma’s leren kinderen bijvoorbeeld budgetteren en hoe ze verstandig met geld om kunnen gaan, wat hun kansen vergroot om later financieel onafhankelijk te zijn.
  • Door armoede bespreekbaar te maken in de klas, creëer je een omgeving waarin empathie en begrip voor elkaars situatie kunnen groeien. Dit heeft verschillende voordelen en draagt bij aan een inclusieve en ondersteunende schoolomgeving.
  • Door open over armoede te praten, kunnen kinderen zelfvertrouwen ontwikkelen en een beter toekomstperspectief krijgen. Ze leren dat armoede geen permanente situatie hoeft te zijn en dat er wegen zijn om eruit te komen. Dit kan hen motiveren om hard te werken en gebruik te maken van beschikbare hulpbronnen.

Het belang van vroegtijdige signalering

Onderzoek toont aan dat interventies gericht op het vergroten van financiële geletterdheid en het verminderen van armoede bij kinderen effectief zijn. Een studie van de Universiteit van Amsterdam benadrukt dat kinderen die leren over financiële zaken en armoede beter voorbereid zijn op de uitdagingen van het volwassen leven en minder kans hebben om in armoede te belanden. Daarnaast benadrukt de World Bank Group dat het verminderen van kinderarmoede cruciaal is voor de economische en sociale ontwikkeling van een land.

Het tijdig bieden van hulp is essentieel om te voorkomen dat problemen escaleren. Door het taboe te doorbreken en armoede bespreekbaar te maken, kunnen gezinnen eerder toegang krijgen tot hulpbronnen zoals schuldhulpverlening, sociaal werk en financiële educatie. Dit kan voorkomen dat schulden en financiële problemen verergeren. Een rapport van de Nederlandse Vereniging voor Schuldhulpverlening en Sociaal Bankieren (NVVK) toont aan dat vroege interventie significant bijdraagt aan het succes van hulpverlening.

Het bespreekbaar maken van armoede met kinderen is een cruciale stap in het doorbreken van de cirkel van generatiearmoede. Door het taboe rondom armoede te doorbreken, kunnen we ervoor zorgen dat gezinnen eerder hulp durven vragen en kinderen de vaardigheden en kennis krijgen die ze nodig hebben om een betere toekomst op te bouwen. Initiatieven zoals “Leskist Kansrijk” zijn waardevolle instrumenten in deze strijd, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek dat het belang van financiële educatie en vroege hulpverlening bevestigt.

Bronnen

  • NVVK: Vroegsignalering moet beter, en dat kan ook, februari 2024
  • SCP: Armoede en sociale uitsluiting in Nederland, december 23
  • Universiteit van A’dam: Financiële geletterdheid bij kinderen: een longitudinale studie
  • World Bank Group:Poverty and Shared Prosperity Report.

 

Lancering Leskist Kansrijk gemeente Assen

Altijd leuk om de stem achter het verhaal te horen! 

Leskist helpt scholen bij bespreken armoede

Bij het voorlezen van een boek komt het verhaal tot leven op een manier die bijna magisch is. Vooral wanneer de woorden worden uitgesproken door de auteur zelf, krijgt het verhaal een extra dimensie. Het is bijna alsof de personages uit de pagina’s springen en recht voor je staan.

Maandag was zo’n moment toen Marieke Ariens, schrijver van ‘De Jubeldag’, ging voorlezen voor de kinderen van CBS De Octaaf; er ontstond iets bijzonders. De kinderen werden meegevoerd naar de klas van het meisje in het boek, een klas die alleen bestaat in het boek, maar toch zo levendig en tastbaar lijkt. Hun ogen glinsterden van verwondering terwijl ze aandachtig luisterden naar elk woord.

Wij hopen dat dit voorleesmoment met Marieke een herinnering zal zijn voor deze kinderen, want lezen is zo belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, maar ook zo belangrijk om het onderwerp armoede op een toegankelijke manier te maken voor kinderen.

Leskist “Kansrijk” vanaf nu ook beschikbaar voor scholen in Leusden en Woudenberg

Leskist helpt scholen bij bespreken armoede

Stichting Positive Minds stelt zich ten doel om de levens van kinderen te verbeteren door armoede te bestrijden. Armoede die vaak wordt weggestopt achter de façade van stilzwijgen en schaamte. Hierdoor krijgen kinderen niet altijd de kans om zich optimaal te ontwikkelen. Projectleider Rochelle Heerema heeft de ‘Leskist Armoede’ ontwikkeld, waarvan de inhoud kinderen en leerkrachten helpt om het probleem in de klas bespreekbaar te maken en zo een bijdrage te leveren aan het doorbreken van dit stilzwijgen. 6 maart werd de leskist in Woudenberg overhandigd aan de bibliotheek Eemland en kunnen scholen hem vanaf nu hier lenen.

Rochelle licht toe hoe het idee van de ‘Leskist Armoede’ is ontstaan: “Het begon in de klas van mijn eigen kinderen. Een van mijn kinderen had een vriendinnetje dat heel vaak bij ons kwam spelen en heel vaak bij ons kwam eten. Maar op het moment waarop mijn kind jarig was, was haar vriendinnetje ziek, kon zij niet, of waren zij ergens anders. Het jaar daarop bedacht ik ‘wij doen een get together’, dus jullie hoeven geen cadeautjes mee te nemen. Toen was zij er wel! In de klas zaten kinderen die drie keer per jaar met vakantie gingen, maar ook kinderen die nooit met vakantie gingen. Ik vroeg mij af ‘hoe ga je hiermee om, waarom bespreken wij dit niet in de klas’? In die periode was ik lid van de Ledenraad van de RABO -bank. Daar heb ik een beetje geld gevraagd waar ik drie boeken van heb gekocht om in de klas voor te lezen. Wat ik toen terugkreeg uit de klas was zo mooi! En zo is het begonnen. Nu is de kist gevuld met boeken en spelletjes voor de kinderen en met hulpmiddelen voor leerkrachten en staat de hij op 40 locaties in het land, waaronder vanaf vandaag dus ook in de bibliotheek Eemland.”

Binnen de bibliotheek Eemland is Lies Pannevis gespecialiseerd in jeugdboeken. Zij is enthousiast over de inhoud van de leskist en het resultaat dat hiermee kan worden geboekt. “Deze kist is bedoeld om het onderwerp armoede op scholen bespreekbaar te maken. En hoe kan je dat nu beter doen dan via boeken, want dan hoef je niet over jezelf te vertellen. Dan heb je het over een personage dat het thuis arm heeft. Zoals het boek dat over een jongen gaat die op school altijd in de problemen komt. Hij wordt eruit gestuurd, hij heeft een ander kind geslagen, er is altijd wel wat met hem. Op een dag wordt door een trainer ontdekt dat hij heel hard kan rennen. Daarom wil hij hem graag in zijn team hebben. Maar de jongen heeft geen geld om een sportoutfit of zelfs maar schoenen te kopen. Dus knipt hij een stuk van zijn schoenen af zodat hij lagere schoenen heeft. Op een dag komt hij zelfs in de verleiding om een paar schoenen te stelen omdat hij niet om hulp durft te vragen, terwijl die hulp er eigenlijk wel is. Gelukkig loopt het boek mooi af. Met vragen als ‘Wat zou jij doen, wat vind jij ervan’? Of ‘Begrijpen jullie dat hij die schoenen ging stelen? Wat had hij eigenlijk moeten doen’? Zo kan je er als leerkracht met jouw klas heel makkelijk over praten  In de kist zit ook een spel dat de leerkracht in de klas kan gebruiken. Met kaartjes met een dilemma voor de kinderen: Stel je voor, je wordt uitgenodigd voor een feestje, maar er is eigenlijk geen geld om een cadeautje te kopen voor de jarige. Hoe los je dat op? Kinderen komen dan zelf met heel inventieve ideeën zoals ‘Je kunt zelf een cadeautje maken, of je kunt bloemen plukken, of je kunt iets geven dat van jezelf is of een act doen’. Kinderen zijn heel creatief en dat vergeten wij wel eens.”

Namens de RABO-bank licht mevrouw Jolanda Versteegh toe waarom de bank het project ‘Leskist Armoede’ financieel ondersteunt. “De Rabobank wil een deel van de winst gebruiken om maatschappelijke problemen aan te pakken. Daarvoor is een vijftal speerpunten gekozen. Een daarvan is ‘Financieel Gezond Leven’. In ons land heeft een op de vijf gezinnen financiële problemen. Dat leidt vervolgens weer tot andere problemen zoals fysieke, mentale en opvoedproblemen. Om die reden is Financieel Gezond Leven voor ons zo’n belangrijk speerpunt om aan te werken en is deze kist daarbij op scholen een belangrijk hulpmiddel. Maar niet alleen deze leskist is belangrijk. Ook geven wij op middelbare scholen gastlessen over het thema armoede. Doel hiervan is om het probleem zo snel mogelijk bespreekbaar te maken. De praktijk leert namelijk dat, hoe eerder het besproken wordt, hoe kleiner de schade is. Daarom hoop ik namens de RABO dat jullie deze kist heel vaak gaan uitlenen en dat het op de scholen tot heel mooie gesprekken leidt”, aldus JolandaVersteegh.

Wethouders Marleen Treep (Leusden) en Moniek van de Graaf (Woudenberg) hebben beiden het ‘Sociaal Domein’ in hun portefeuille en zijn in die rol nauw betrokken bij de problemen die armoede met zich meebrengt. “In ons land sprake is van ‘ondergebruik’ van de meeste regelingen die kunnen worden ingezet om armoede te bestrijden”, zegt de Woudenbergse wethouder. “Vaak onder de 50 % en dat is in ons dorp niet anders. En als je dan kijkt naar de vraag hoe je dat gebruik kunt vergroten, dan zie je dat je met de krant maar een beperkt deel bereikt van de mensen die laaggeletterd zijn. Met De Kleine Schans bereiken wij vooral mensen met een uitkering. Het Jeugdfonds voor Sport en Cultuur waar wij ons onlangs bij hebben aangesloten, werkt met intermediairs die reclame voor het fonds maken. Het Jeugdfonds is heel laagdrempelig, waardoor meer jongeren kunnen worden bereikt en ze zo in staat worden gesteld om aan sport en cultuur deel te nemen. Als gemeente gaan wij deze intermediairs zelf ook zelf werven, denk aan scholen.”

De gemeente Leusden gaat zich richten op ‘turbo-schuldsanering’ onder jongeren. Dat wil zeggen, ze snel uit de kleine schulden te helpen en ze vervolgens gedurende een jaar te begeleiden. Daarbij hebben wij een dubbel doel. Je wilt die kinderen helpen en tegelijkertijd wordt gewerkt aan bewustwording. Dat kinderen bij het opgroeien leren ‘dit hoort erbij’. Wij willen schuldenproblematiek bespreekbaar maken. Er is hulp, weet dat die bestaat en het blijft onder ons”, is de boodschap die Marleen Treep voor de jongeren in Leusden heeft.

Om de “Leskist Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede” in te zetten als instrument om armoede bespreekbaar te maken, kunnen scholen deze per e-mail aanvragen bij Lies Pannevis (l.pannevis@bibliotheekeermland.nl).

 

Artikel:  Hans Groot, correspondent BDU 

De verborgen realiteit: Hoe scholen beperkt zicht hebben op armoede

De verborgen realiteit: Hoe scholen beperkt zicht hebben op armoede

In onze samenleving is armoede helaas een realiteit voor veel gezinnen. Hoewel scholen vaak worden beschouwd als een cruciale plek waar problemen zoals armoede kunnen worden opgemerkt en aangepakt, is de realiteit dat scholen vaak slechts een beperkt zicht hebben op deze kwestie.

Armoede kan verschillende vormen aannemen, van financiële moeilijkheden tot voedselonzekerheid en huisvestingsproblemen. Deze uitdagingen hebben een diepgaande invloed op het leven van kinderen, hun leerprestaties en hun algehele welzijn. Echter, het vermogen van scholen om armoede te identificeren en er effectief op te reageren, wordt vaak belemmerd door verschillende factoren.

Een van de belangrijkste belemmeringen is het stigma rond armoede. Gezinnen die worstelen met financiële problemen kunnen terughoudend zijn om hun situatie met de school te delen vanwege angst voor oordeel of schaamte. Hierdoor blijven veel gevallen van armoede verborgen voor schooldirecteuren en leraren, waardoor de ondersteuning die deze gezinnen nodig hebben, niet wordt geboden.

Om het zicht van scholen op armoede te verbeteren en effectiever te reageren op de behoeften van kwetsbare gezinnen, zijn er verschillende maatregelen nodig. Dit omvat het creëren van een cultuur van openheid en begrip rond armoede, het verstrekken van adequate training aan schooldirecteuren en leraren over het herkennen van tekenen van armoede, en het versterken van samenwerking tussen scholen en andere welzijnsinstanties.

Alleen door gezamenlijke inspanningen en een gecoördineerde aanpak kunnen we ervoor zorgen dat scholen een beter zicht krijgen op armoede en dat geen enkel kind wordt achtergelaten zonder de nodige ondersteuning en middelen om te gedijen. Armoede mag nooit een belemmering vormen voor de educatieve kansen en het welzijn van onze jeugd.

Binnenkort zullen alle scholen in Leusden en Woudenberg de kans krijgen om het gesprek over het onderwerp armoede in de klas te starten dankzij onze leskist. Deze kist bevat niet alleen informatie voor leerkrachten, maar ook voor ouders.

Jan Willem Aarsen, correspondent voor Woudenberg, schrijft al een reeks artikelen over armoede. In deel 4 gaat hij in gesprek met de scholen.

Diderik Koolman

Maak kennis met onze Ambassadeur: Diderik Koolman

Als overtuigd ambassadeur van Positive Minds wil ik samen met deze mooie organisatie en haar partners bijdragen aan het verbeteren van de kansen van kinderen die in armoede opgroeien. De aanpak van de stichting helpt bij het beter te leren zien en te benutten van ieders kwaliteiten, en bij het onderkennen en bespreekbaar maken van belemmeringen daarvoor.

In mijn werk als econoom en leidinggevende hebben vernieuwing en persoonlijke ontwikkeling altijd centraal gestaan. Beide zijn cruciaal bij het streven naar een goede toekomst voor iedere mens. Ik geloof zeer in het onderkennen, ontwikkelen en benutten van persoonlijke kwaliteiten. Mijn inzet is gericht op het creëren van mogelijkheden en het doorbreken van barrières die mensen belemmeren om hun volledige potentieel te benutten. Daarom is het onderkennen van armoede en het bespreken van de gevolgen ervan van groot belang.

Waarom Positive Minds?

Ik voel me sterk verbonden met de visie van Positive Minds en haar geloof in het doorbreken van de cirkel van armoede door educatie. De organisatie herkent het potentieel van kennis en zet zich in om deze kracht te gebruiken voor positieve verandering. Het is voor mij de perfecte plek om mijn overtuiging in concrete daden om te zetten. Samen kunnen we een onderscheidende invloed hebben op het leven van velen.

 Ambassadeurschap:

Als ambassadeur van Positive Minds wil ik de aanpak van deze stichting op meerdere plekken verspreiden, en doel en nut ervan onder de aandacht brengen. Mijn rol is vooral gericht op het vergroten van bewustzijn en het bevorderen van educatie. Samen met de organisatie, de collega-ambassadeurs en alle partners wil ik bijdragen aan een blijvende doorbreking van de vicieuze cirkel van armoede.

Belangrijkste levensles:

Ervaringen en herinneringen uit de jonge levensjaren blijven van invloed in latere levensfasen. Onderwijs speelt in die periode een grote rol. Met de juiste kennis en hulpmiddelen kunnen we al vroeg leren elkaar te bevragen, persoonlijke situaties te delen en beperkingen te bespreken. Dat draagt bij aan het geloof in jezelf en aan het zien van ieders kwaliteiten, door moeilijke omstandigheden als armoede heen. En daarmee aan zelfredzaamheid en het doorbreken van de cyclus van armoede. Elkaar zo benaderen vanuit gedeelde kennis en inzichten helpt bij een betere toekomst voor iedereen.

 

In gesprek met kinderen om de cirkel van armoede te doorbreken

In gesprek met kinderen om de cirkel van armoede te doorbreken

In Nederland leven zo’n 200.000 kinderen in armoede. Hun verhaal blijft vaak onverteld, weggestopt achter de façade van stilzwijgen en schaamte. Rochelle Heerema, moeder en betrokken burger, weigerde dit verhaal te negeren toen ze op een basisschool kinderen met slechts een koekje als lunch zag. Ze ontwikkelde een manier om met kinderen over armoede te praten.

Armoede vormt niet alleen een financiële barrière, maar ook een emotionele en educatieve hindernis voor kinderen die in een gezin met geldtekort opgroeien. Ze groeien op in een omgeving waar kansen schaars zijn en stress en zorgen overheersen. Hierdoor krijgen ze niet altijd de kans om zich optimaal te ontwikkelen. Het gedrag van ouders kan sterk van invloed zijn op hoe kinderen omgaan met geld en financiën als ze volwassen worden. De gedragspatronen van ouders worden vaak overgenomen door kinderen, waardoor armoede een erfelijk probleem lijkt te zijn. Als de post door ouders ongeopend wordt weggegooid omdat die alleen maar ellende brengt, is de kans groot dat kinderen dit later ook gaan doen. 

Het doorbreken van de vicieuze cirkel van armoede vergt echter meer dan alleen inkomensondersteuning. Het vraagt om een verandering in de manier waarop we over armoede denken en praten. Door deze verandering in de klas te starten, leggen we een fundament voor een toekomst waarin armoede niet langer een onbesproken taboe is, maar een uitdaging die we gezamenlijk aangaan, met begrip, ondersteuning en bovenal, met hoop.

Kinderen zijn ervaringsdeskundigen

Kinderen zijn niet de oorzaak van armoede, maar wel een deel van de oplossing. In zijn boek Kinderen in Armoede, geeft Joris Billen[1] ook aan dat kinderen niet de oorzaak zijn van armoede: ze leven toevallig in een gezin in armoede. De kiem om uit de armoede te geraken is bij hen aanwezig, maar door de ongunstige omgeving verloopt het ontkiemen moeilijk. Ze zijn geen passieve wezens. Ze willen een deel van de oplossing zijn. Daarom is het belangrijk dat we weten hoe kinderen die in armoede leven hierover denken en wat hun ervaringen zijn met de verschillende deelaspecten.

Kinderen hebben vaak heel positieve en creatieve voorstellen.

Kinderen zijn ervaringsdeskundigen. Met hun hierover in gesprek gaan en luisteren naar hun adviezen over de te nemen beslissing, is volgens Billen heel nuttig. Kinderen hebben namelijk vaak heel positieve en creatieve voorstellen. Billen geeft verder aan dat bij voorkeur scholen een rol spelen om met kinderen het gesprek aan te gaan, zonder precies te weten waartoe zo’n gesprek precies zal leiden. In kringgesprekken kunnen ze op zoek gaan naar voorstellen om de armoedesituatie te veranderen.

Gemeentelijk armoedebeleid

Gemeenten zijn lokaal verantwoordelijk voor het armoedebeleid. Zij kunnen helpen als kinderen door geldgebrek van hun ouders niet met leeftijdsgenoten kunnen meedoen. Bijvoorbeeld met zwemles, een schoolreisje of een verjaardag. Zo wordt de kans op sociale uitsluiting kleiner. Gemeenten streven naar een integrale aanpak van armoede waarbij in samenwerking met diverse diensten en (externe) partijen wordt gekeken hoe de situatie van mensen die (dreigen) onder de armoedegrens (te) leven, door een gezamenlijke aanpak verbeterd kan worden. Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid komen tegenwoordig steeds minder centraal te staan in de gemeentelijke aanpak.

In de praktijk blijkt dat niet iedereen gebruik maakt van de regelingen waar men in principe recht op heeft. Dit komt onder andere door het woud aan regels waarin inwoners, maar ook hulpverleners, regelmatig verdwalen.[2]  Het niet-gebruik van de regelingen wordt daarnaast veroorzaakt door schaamte, schroom, trots en veelal de valse hoop ‘dat familie helpt’.

Tot leren komen

Het thema armoede leeft op scholen omdat leerkrachten zien dat geldzorgen thuis leerlingen ernstig kunnen belemmeren in hun ontwikkeling. Kinderen die opgroeien in armoede hebben in verhouding meer zorgen waardoor ze weinig ruimte in hun hoofd hebben om tot leren te komen. Daarmee is armoede een bron van ongelijke kansen en dit kan er uiteindelijk toe leiden dat leerlingen vroegtijdig de schoolverlaten. Scholen kunnen verschillende rollen hanteren om met armoede om te gaan. Deze kunnen worden geordend in drie categorieën[3]:

1. Signaleren: van belang is dat scholen armoede bij leerlingen en hun ouders signaleren, zodat elke leerling gezien wordt. Dit is vooral een taak van leerkrachten omdat zij de leerlingen en ouders het best kennen en daardoor ook het best een vertrouwensrelatie op kunnen bouwen. 

2. Ondersteunen: scholen kunnen leerlingen en hun ouders ondersteunen op zowel sociaal als financieel gebied. Bijvoorbeeld door ouders te helpen bij het terugvragen van aan school gerelateerde kosten bij fondsen. Deze taak ligt vooral bij de zorgprofessionals en de brugfunctionarissen.

3. Stimuleren: scholen kunnen gezinnen in armoede helpen door bij te dragen aan meer structurele kansen. Leraren besteden bijvoorbeeld aandacht aan financiële educatie of door de veerkracht van leerlingen te vergroten door ze te leren met stresssituaties om te gaan.

Illustratie: Bob van der Meijden

Dialoog in de klas

Het initiatief de ‘Leskist Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede’ sluit hier goed op aan. De Leskist Kansrijk biedt de mogelijkheid om het gesprek over het lastige onderwerp armoede in de klas op gang te brengen. Het is letterlijk een kist vol boeken, lesmateriaal opdrachten en een dilemmaspel gericht op kinderen van de basisschool, de brugklas en het vmbo. Het lesmateriaal stelt leerlingen in staat om zich in te leven in de personages van de boeken en te ervaren hoe het is om in armoede op te groeien. Via de hoofdpersonages leren de kinderen dat er altijd hoop is, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Naast individuele en groepsopdrachten is het lesmateriaal gericht op het voeren van de dialoog in de klas. Door open communicatie en educatie kunnen we een omgeving creëren waarin kinderen zich gesteund voelen, gehoord worden en de kans krijgen om bij te dragen aan een positieve verandering. De dialoog in de klas kan een context van empathie en solidariteit creëren, waarin kinderen elkaars situatie beter begrijpen en steun bieden. Kinderen leren op jonge leeftijd dat armoede iets is wat iedereen kan overkomen en ze leren ook om hulp te zoeken zonder schaamte.

Onderduiken in de wereld van armoede

De Leskist Kansrijk wordt geplaatst bij de bibliotheek en een school kan de leskist lenen voor de periode van zes weken. Aan de hand van de lesinstructie en zeven jeugdboeken (het voorleesboek en zes verschillende boeken) neemt de leerkracht de klas mee langs verschillende vormen en aspecten van armoede. In het project staat het boek ‘Adres onbekend’ van Susin Nielsen centraal. Dit boek wordt voorgelezen door de leerkracht. Tijdens de eerste les introduceert de leerkracht zes andere boeken die een aspect van armoede behandelen.

Kinderen gaan vragen stellen als: ‘Is het normaal dat je niet naar zwemles kan?’

De leerlingen gaan in groepjes werken met een boek (op basis van hun leeservaring en leesniveau) en maken opdrachten uit het bijbehorende werkboekje. Tussendoor zijn er klassikale lessen waarin bijvoorbeeld in een kringgesprek dilemma’s worden besproken over geldtekort. Het dilemma-spel is een leuke manier om leerlingen na te laten denken over moeilijke beslissingen en om hun kritisch denkvermogen te stimuleren. Bijvoorbeeld over wat ze zouden kiezen als hun ouders geen geld hadden voor winterkleding: in een korte broek naar school gaan of de versleten, maar wel warme broek van een oudere broer of zus aantrekken. 

Aan het eind van het project komt alles samen: de werkgroepjes presenteren hun ervaringen, werk en kennis aan de andere leerlingen. Door zelf te ervaren, dieper op armoede in te gaan en via verschillende verwerkingsmogelijkheden en het presenteren aan anderen, maken leerlingen en de leerkracht zich het onderwerp meer eigen dan via een klassikale les over armoede. Hiermee stimuleer je kennis en empathie bij de leerlingen en de leerkrachten.

Ervaringen van een leerkracht

Leerkracht Merel Kelderman van basisschool de Viermaster heeft recent het project met de Leskist Kansrijk afgerond. Via de bibliotheek werd ze geattendeerd op het project. Ze merkt dat de boeken leiden tot openhartige gesprekken in groep acht. ‘We hebben net een boek uit over armoede in Nederland en in het buitenland. Je merkt dat leerlingen hier nu meer kennis over krijgen en dat het helpt om begrip op te wekken voor kinderen die in armoede leven. Ze stellen bijvoorbeeld vragen als “is het normaal dat je dan niet naar zwemles kan?” of “waarom krijgen niet alle kinderen nieuwe kleding?” Die dingen zijn voor sommige kinderen vanzelfsprekend, dus tijdens dit project zijn dat wel eyeopeners.’

In haar klas zit overigens geen leerling die te maken heeft met armoede: ‘Dat komt niet heel veel voor op deze school. Ik kan me voorstellen dat deze methode wel handvatten biedt waardoor je er als docent eerder achter komt of leerlingen thuis te maken hebben met geldproblemen.’ Wat Kelderman verder heeft verrast, is dat de leerlingen vooral met oplossingen proberen te komen: ‘Ze moesten aan het eind van het boek een presentatie maken over armoede in Nederland en het buitenland. Toen had iemand als oplossing dat als de rijkste twintig mensen van de wereld tien procent van hun vermogen af zouden staan, de armoede in de wereld opgelost zou kunnen worden. Ik vond het mooi om te zien dat ze echt met ideeën kwamen.’

Tot slot

De Leskist Kansrijk brengt de verschillende werelden van armoede bij elkaar. In de lesbrief voor de leerkracht staan tips over hoe leerkrachten in de klas met armoede kunnen omgaan. Ook zijn de gemeentelijke armoederegelingen toegevoegd zodat een leerkracht bij oudergesprekken ouders eventueel kan doorverwijzen. Dit sluit aan op de leidraad Omgaan met armoede op scholen. Bij de officiële lancering van de leskist wordt altijd de wethouder uitgenodigd. De wethouder gaat in gesprek met de kinderen en hoort uit eerste hand wat de kinderen belangrijk vinden en welke ideeën ze hebben om met armoede om te gaan. 

Bron: @SociaalBestek

Wethouder in gesprek met basisschoolkinderen om de ‘cirkel van armoede’ te doorbreken

De gemeente Krimpenerwaard zet zich in om deze belangrijke boodschap over armoede te verspreiden

In elke klas groeien gemiddeld twee tot drie kinderen op in armoede. Om dit onderwerp aan te pakken en de ‘cirkel van armoede’ te doorbreken, heeft de gemeente Krimpenerwaard een belangrijke stap gezet. Sinds kort kunnen alle basisscholen de leskist “Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede” lenen bij de bibliotheek, met als doel armoede bespreekbaar te maken en kinderen bewust te maken van dit onderwerp. De Koningin Emmaschool in Schoonhoven is de eerste school die met het project is gestart.

Wethouder Irma Bultman ging persoonlijk in gesprek met groepen 7 van de Koningin Emmaschool in Schoonhoven om het belang van dit project te benadrukken. “Armoede kan ons allemaal treffen,” benadrukt wethouder Bultman. “De eerste stap is het doorbreken van schaamte en taboes rondom armoede, en het onderwerp bespreekbaar maken. Dit creëert begrip en moedigt aan om hulp te zoeken. Bewustwording hierover is van onschatbare waarde, zelfs bij de jongste kinderen.”

De gemeente Krimpenerwaard zet zich in om deze belangrijke boodschap over armoede te verspreiden en kinderen te ondersteunen om begrip te tonen, empathie te tonen en hulp te bieden aan degenen die het nodig hebben. Laten we samen deze ‘cirkel van armoede’ doorbreken en een betere toekomst creëren voor alle kinderen in onze gemeenschap.

Door armoede bespreekbaar te maken in het onderwijs, openen we de deur naar begrip, empathie en bewustzijn bij jonge geesten. Het biedt een waardevolle gelegenheid voor kinderen om de complexiteit van armoede te begrijpen en om zich in te leven in de ervaringen van anderen. Het doorbreken van het taboe rond armoede stelt hen in staat om zonder oordeel te leren en te groeien, terwijl ze worden aangemoedigd om hun steun en empathie te tonen aan degenen die het nodig hebben. Door deze dialogen in het klaslokaal aan te moedigen, bouwen we niet alleen aan een solidaire gemeenschap, maar creëren we ook een generatie die zich inzet voor een rechtvaardigere en inclusievere samenleving.

Positive Minds en schrijfster Marieke Ariëns slaan de handen ineen om taboe op armoede te doorbreken 

Positive Minds en schrijfster Marieke Ariëns slaan de handen ineen om taboe op armoede te doorbreken

Met meer dan tien jaar ervaring als bewindvoerder heeft Marieke Ariëns kinderen ontmoet die zich in moeilijke omstandigheden bevinden. Haar inzicht en ervaringen uit die tijd waren inspiratie voor het boek Jubeldag.  Dit boek is nu een waardevolle aanvulling op de Leskist Kansrijk van Positive Minds. Tijdens de lancering van de leskist in Hoofddorp op 16 oktober heeft Marieke voor 150 kinderen voorgelezen uit haar boek.

De gedeelde missie van Positive Minds en Marieke is om met elkaar in gesprek te gaan over armoede en schulden. De verhalen en ervaringen die in het boek worden beschreven, zorgen bij kinderen voor bewustwording en een breder begrip van de uitdagingen waarmee kinderen in armoede worden geconfronteerd.

Het aangrijpende verhaal van “Jubeldag” dompelt de lezer onder in het leven van een tienjarig hoofdpersonage. Dit meisje draagt niet alleen de last van armoede, maar wordt ook geconfronteerd met de impact van een depressieve moeder en een schoolomgeving die gebrek aan begrip toont. Ze ontwikkelt een creatieve manier om met haar situatie om te gaan door zich voor te stellen dat ze de kleding van andere kinderen draagt. Haar moedige inspanningen om haar moeder te steunen en nieuw leven in het gezin te brengen, zijn zowel ontroerend als inspirerend.

Het verhaal draait om haar besluit om actie te ondernemen tegen de verstikkende papierwinkel en problemen. Een wereld die we allemaal kennen, maar mensen met geldproblemen des te meer. Samen met haar vriendin Reza, die zich in een vergelijkbare situatie bevindt, besluit ze van 1 januari een “Jubeldag” te maken. Hun plan om kinderen samen te brengen in een demonstratie groeit uit tot een beweging die steeds meer mensen aantrekt. Zelfs de koning en de koningin….

Zowel Marieke als auteur als Positive Minds zetten zich in voor het creëren van bewustwording over de gevolgen van geldproblemen voor zowel bij kinderen als volwassenen. Door hun samenwerking willen ze een nog grotere verandering teweegbrengen die een positieve impact heeft op gezinnen die worstelen met armoede en schulden.

Hoe Ledenraadsleden van de Rabobank mooie initiatieven mogelijk maken

Als stichting zijn we dankbaar voor de betrokkenheid

Stichting Positive Minds en haar Leskist Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede heeft vanaf haar ontstaan de aandacht en ondersteuning gekregen van Richard van der Geest van Van der Geest Verhuizing en Barbara Kok van Burn Out Poli. Beiden zijn ledenraadsleden van Rabobank Den Haag die samen met nog drie andere leden hun door de Rabobank beschikbaar gestelde maatschappelijke bijdrage aan het initiatief van de Leskist Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede in 2019 hebben gedoneerd.

Leskist Kansrijk is een programma dat het onderwerp armoede op een laagdrempelige manier bespreekbaar maakt op scholen om zo het taboe rond dit onderwerp te doorbreken. De Leskist Kansrijk – Doorbreek de cirkel van armoede is inmiddels in maar liefst 40 bibliotheken in gemeenten in heel Nederland beschikbaar voor scholen.

Richard van der Geest is een bekend gezicht in de Haagse zakelijke wereld en tevens mede-eigenaar van Van der Geest Verhuizing. Hij is vanaf het allereerste begin nauw betrokken geweest bij de Leskist Kansrijk. Niet alleen heeft hij, vanuit zijn rol als ledenraadslid, het initiatief, maar het bedrijf Van der Geest heeft ook opslagruimte beschikbaar gesteld waar alle leskisten en het lesmateriaal van stichting Positive Minds wordt bewaard. Ook verzorgt zijn bedrijf tegen een maatschappelijk tarief de transporten van de leskisten naar de bibliotheken. Toen we aan Richard vroegen waarom hij dit mogelijk maakt, was zijn antwoord snel en duidelijk: “Onderwijs is de sleutel tot een succesvolle toekomst voor onze kinderen, en het is onze plicht ervoor te zorgen dat elk kind dezelfde kansen krijgt”. “Ik ben er trots op dat ik een rol kan spelen bij Leskist Kansrijk en kan bijdragen aan het stimuleren van gesprekken in de klas over dit belangrijke onderwerp.”

Barbara Kok, medeoprichter van Bur Out Poli en lid van de ledenraad van Rabobank Haaglanden deelt dezelfde visie. “De Rabobank heeft zich altijd ingezet voor de ondersteuning van lokale initiatieven die onze regio versterken,” geeft ze aan.

Burn Out Poli, mijn eigen bedrijf, heeft als missie om mensen te helpen hun volledige potentieel te bereiken, ongeacht hun achtergrond of omstandigheden, en dat sluit perfect aan bij het doel van Leskist Kansrijk. De Leskist Kansrijk is een prachtig voorbeeld van hoe we gezamenlijk kunnen werken aan het verbeteren van het leven van degenen die dit het meest nodig hebben.”

Als stichting zijn we dankbaar voor de betrokkenheid van zowel Richard van der Geest als Barbara Kok bij de Leskist Kansrijk. Hierdoor is in 2019 het initiatief van de grond gekomen en is in de afgelopen jaren gegroeid tot een volwaardige stichting die leskisten maakt voor het basisonderwijs (groep 7&8), de brugklas van de middelbare school (ook Engelstalig) en het MBO-onderwijs.

Het succes van Leskist Kansrijk dient als een mooi voorbeeld van hoe individuen en bedrijven zich kunnen inzetten voor een rechtvaardiger samenleving, waarin alle kinderen de kans krijgen om te leren en te groeien, ongeacht hun achtergrond. Richard van der Geest en Barbara Kok blijven geloven in dit initiatief en blijven ook in de toekomst betrokken bij de stichting, waarmee ze bijdragen aan het doorbreken van het taboe rond armoede.

Open dialogen tijdens de lancering van de Leskist “Kansrijk” op de Leonardo School in Harderwijk

Empathie en bewustwording: Dialoog over Kansen en Armoede

Wat een inspirerende dag was het vandaag bij de Leonardo School in Harderwijk (Stadsweiden) tijdens de lancering van de Leskist Kansrijk. De timing kon niet beter zijn, want het is ook de Week van de Kinderboekenweek met als thema “Bij mij thuis”! We hebben met de kinderen gesproken over kansen en de realiteit van armoede.

In de nieuwe leskisten leggen we sterk de nadruk op dialoog en discussie aan de hand van dilemma’s. Wethouder Marcel Companjen introduceerde een uitdagend dilemma waarover we uitgebreid hebben gesproken:

Stel, je hebt slechts 20 euro per week te besteden, maar je moet ook de volgende kosten maken om de week door te komen:

  • Eten: €10
  • Elektriciteit: €5
  • Cadeautje voor je vriendje: €5
  • Boek voor school: €10
  • Benzine: €5
  • Nieuwe schoenen: €15

Welke keuzes zou jij maken? Dit dilemma heeft geleid tot boeiende gesprekken en heeft de kinderen doen nadenken over de moeilijke beslissingen die sommige mensen dagelijks moeten nemen. We hebben ook gesproken over onderwerpen zoals de voedselbank, mensen die werk hebben maar toch niet kunnen rondkomen, stichting leergeld en bijzondere bijstand. Maar ook hoe ziet iemand eruit die in armoede leeft. Armoede is niet altijd zichtbaar, je kunt niet aan iemands kleding zien dat hij/zij in armoede leeft. Er komt vaak schaamte bij kijken.

De tijd vloog voorbij en er waren nog veel vragen die we niet konden beantwoorden, maar gelukkig zal de docent de komende weken doorgaan met het lezen van boeken en het uitvoeren van opdrachten om dit belangrijke gesprek in de klas voort te zetten.

We wensen hen veel succes!

Aanwezig waren Wethouder Marcel Companjen (Gemeente Harderwijk), Elvin Willemsen (directeur van de Leonardo School), Tineke van de Vissen (Hortus Hardewijk), Nely Klarenbeek (ledenraad van Rabobank) en Rochelle Heerema (Stichting Positive Minds). Samen maken we het onderwerp armoede bespreekbaar en dragen we bij aan bewustwording en begrip.